Thụ tinh nhân tạo là cụm từ đã khá quen thuộc mà mọi người đã nghe đến trong cuộc sống hiện đại. Phương pháp này thường được áp dụng để giúp các cặp vợ chồng thụ thai thành công.
Thụ tinh nhân tạo là gì?
Thụ tinh nhân tạo (viết tắt là IUI – Intrauterine Insemination) là phương pháp bơm trực tiếp tinh trùng đã được chọn lọc vào buồng tử cung của nữ giới để tăng cơ hội mang thai.
Tinh trùng của người đàn ông đã được lọc rửa để chọn ra những tinh binh khỏe mạnh nhất và bơm vào buồng tử cung tại thời điểm nữ giới rụng trứng hoặc được uống thuốc kích thích rụng trứng đúng thời điểm. Những tinh binh có khả năng di động tốt, dẻo dai sẽ di chuyển đến buồng tử cung để thụ tinh với trứng, từ đó dẫn đến thụ thai như bình thường.
Thụ tinh nhân tạo IUI được đánh giá là giải pháp tối ưu mang lại hiệu quả cao dành cho những cặp đôi vô sinh, hiếm muộn. Hiện nay, kỹ thuật IUI ngày càng được áp dụng rộng rãi nhờ những tiến bộ trong kỹ thuật lọc rửa tinh trùng, khả năng tiên đoán thời điểm rụng trứng cũng như các loại thuốc kích thích nữ giới rụng trứng vào thời điểm thuận lợi nhất.
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây vô sinh mà bác sĩ có thể kết hợp kỹ thuật thụ tinh nhân tạo với chu kỳ kinh nguyệt của người vợ hoặc các loại thuốc hỗ trợ sinh sản.
Điều kiện để thực hiện thụ tinh nhân tạo
Đối với nam giới
- Nam giới phải có tinh dịch đồ bình thường hoặc bất thường mức độ nhẹ đến trung bình
- Số lượng tinh trùng sau khi rửa phải từ 1 triệu tinh trùng di động/ml trở lên
Đối với nữ giới
- Nữ giới có ít nhất 1 vòi trứng khỏe mạnh và buồng trứng vẫn còn hoạt động
- Thụ tinh nhân tạo chỉ được ưu tiên thực hiện cho nữ giới dưới 40 tuổi
Thụ tinh nhân tạo không được thực hiện trong các trường hợp nào?
- Nam giới có số lượng tinh trùng thấp, nhiều tinh trùng dị dạng (40% trở lên)
- Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên
- Lạc nội mạc tử cung có mức độ trung bình đến nặng
- Tắc nghẽn cả 2 vòi trứng hoặc đã cắt bỏ 2 vòi trứng
- Buồng trứng giảm hoạt động phóng noãn
Quy trình thụ tinh nhân tạo IUI
Chuẩn bị trước khi thực hiện
Sản xuất trứng
Bác sĩ có thể để trứng rụng tự nhiên theo chu kỳ kinh nguyệt của nữ giới hoặc kích thích rụng trứng bằng cách sử dụng thuốc chứa nội tiết. Bình thường, mỗi phụ nữ chỉ có một quả trứng rụng vào mỗi tháng. Phương pháp kích thích có thể khiến trứng phát triển nhanh hơn bình thường khiến hai buồng trứng sản sinh ra vài quả trứng chín.
Chuẩn bị mẫu tinh dịch
Nam giới có thể tự chuẩn bị mẫu tinh dịch tại nhà hoặc đến trung tâm y tế. Mẫu tinh trùng cần được mang đến bệnh viện trong 30 – 60 phút. Nếu là tinh trùng được hiến tặng cần được làm đông lạnh trước đó.
Lọc rửa tinh trùng
Các yếu tố trong tinh dịch (tế bào chết, tạp chất, tinh trùng dị dạng,…) có thể cản trở quá trình thụ tinh nên mẫu tinh trùng cần được lọc rửa. Bác sĩ sẽ lọc ra những tinh binh khỏe mạnh nhất, sức bền cao và có khả năng di động tốt. Sau đó cô đặc thành một lượng dung dịch nhỏ (khoảng 0.2 – 0.3ml).
Bơm tinh trùng
Tinh trùng đã được lọc rửa cần phải được giữ ấm ở nhiệt độ thích hợp và bơm buồng tử cung trong thời gian sớm nhất với điều kiện thuận lợi nhất là thời điểm rụng trứng. Nếu sử dụng mũi tiêm nội tiết để kích trứng thì tinh trùng được bơm sau mũi này khoảng 32 – 38 giờ.
Các bước bơm tinh trùng vào buồng tử cung:
- Làm sạch môi trường tử cung, vệ sinh cổ tử cung để ngăn chặn nguy cơ viêm nhiễm
- Bơm tinh trùng: Bác sĩ sẽ dùng một ống kích thước nhỏ, mềm và đã được vô trùng để bơm tinh trùng vào buồng tử cung. Quá trình này diễn ra nhanh chóng (3 – 5 phút) và không gây đau. Một số phụ nữ sẽ cảm thấy chuột rút nhẹ. Sau khi bơm tinh trùng bác sĩ sẽ lấy ống thông và mỏ vịt ra khỏi âm đạo.
Chăm sóc sau thụ tinh nhân tạo
Để tránh tinh trùng chảy ra ngoài nữ giới nên nằm nghỉ ở tư thế ngửa tại bệnh viện trong 15 phút sau đó có thể về nhà và làm việc, sinh hoạt bình thường. Phương pháp thụ tinh nhân tạo không gây đau và không ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày.
Sau 2 tuần, nữ giới cần đến bệnh viện để kiểm tra kết quả đã thụ thai hay chưa. Nếu đã đậu thai sẽ dưỡng thai và có chế độ chăm sóc, dinh dưỡng khoa học, khám thai định kỳ. Nếu chưa đậu thai thì cặp vợ chồng vẫn sinh hoạt tình dục bình thường trong 2 – 3 tháng và thực hiện thụ tinh nhân tạo vào lần kế tiếp.
Ưu điểm và mặt hạn chế của thụ tinh nhân tạo
Ưu điểm
- Quy trình đơn giản, áp dụng tiến bộ Y khoa để lọc rửa tinh trùng và kích thích rụng trứng cho nữ giới đúng thời điểm
- Tỷ lệ thành công lên đến 15 – 20% đối với các cặp vợ chồng dưới 35 tuổi và sức khỏe tốt. Tỷ lệ này được đánh giá là tương đối cao so với các phương pháp khác
- Không gây đau đớn, không ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt và làm việc của nữ giới
Hạn chế
Rủi ro mang đa thai
Do quá trình kích trứng khiến trứng trưởng thành nhanh hơn bình thường, có thể có nhiều hơn 1 quả trứng rụng so với chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng của nữ giới trứng chỉ chín 1 quả/tháng. Mang đa thai đi kèm với nhiều rủi ro như trẻ nhẹ cân, thai phụ suy nhược, chuyển dạ sớm và một số biến chứng thai kỳ khác.
Tổn thương, viêm nhiễm tử cung
Thụ tinh nhân tạo IUI còn có thể gây tổn thương, chảy máu và viêm nhiễm tử cung chủ yếu đến từ những nguyên nhân khác quan như:
- Cơ sở thực hiện kém chất lượng
- Ống bơm tinh dịch không được vô trùng
- Xử lý tinh dịch không đạt tiêu chuẩn tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus và nấm xâm nhập gây viêm nhiễm buồng tử cung
- Bác sĩ tay nghề kém, thao tác bơm mạnh tay gây tổn thương và xây xước cổ tử cung
Phân biệt thụ tinh nhân tạo và thụ tinh trong ống nghiệm
Giống nhau
Thụ tinh nhân tạo và thụ tinh trong ống nghiệm đều là hai phương pháp hỗ trợ sinh sản được áp dụng với các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn. Mục đích chung là tạo ra môi trường và điều kiện thuận lợi nhất giúp nữ giới thụ thai: tinh trùng được chọn lọc khỏe mạnh nhất, bơm vào đúng thời điểm và ở nơi gần trứng nhất,…
Khác nhau
Thụ tinh nhân tạo
- Tinh trùng được lọc rửa và bơm trực tiếp vào buồng tử cung
- Quá trình thụ tinh tạo thành phôi thai diễn ra trong cơ thể nữ giới như những người khỏe mạnh mang thai bình thường
- Điều kiện thực hiện: tinh trùng của nam giới vẫn trong giới hạn có thể thực hiện, nữ giới có buồng tử cung, buồng trứng và ít nhất một vòi trứng hoạt động bình thường
Thụ tinh trong ống nghiệm
- Tinh trùng được chọn lọc, hút noãn từ buồng trứng của nữ giới để nuôi trong ống nghiệm trong điều kiện thích hợp nhất để quá trình thụ tinh xảy ra
- Quá trình thụ tinh diễn ra hoàn toàn trong ống nghiệm, bên ngoài cơ thể con người, sau khi tạo thành phôi mới cấy vào buồng tử cung
- Điều kiện thực hiện: tinh trùng đáp ứng yêu cầu trong giới hạn cho phép, nữ giới có buồng trứng và tử cung hoạt động bình thường. Những trường hợp vô sinh do tắc nghẽn vòi trứng vẫn có thể áp dụng
Lời kết
Thụ tinh nhân tạo Intrauterine Insemination là phương pháp hỗ trợ sinh sản được đánh giá là tối ưu bởi sự an toàn và tỷ lệ thành công cao. Những cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn có thể áp dụng nhưng cần nhớ tìm hiểu thông tin kỹ lưỡng cũng như chọn cơ sở y tế uy tín để không gặp phải rủi ro.
THAM VẤN Y KHOA: DƯỢC SĨ HÀ HẰNG